مطالعه ات‌اکولوژیکی درختچه دارویی و با ارزش قره‌قات Ribes biebersteinii در ارسباران، مطالعه موردی: شمال غرب ایران، حوضه مردانقم چای، جنگل ارسباران

گیاهان دارویی به‌عنوان محصولات غیرچوبی جنگل‌ها، در هر منطقه ای به‌عنوان ذخایر با ارزش اکوسیستم مربوط به خود هستند که در محل دیگری امکان تولید متابولیت‌های ثانویه وجود ندارد. درختچه گالش انگور صخره ای  Ribes biebersteinii، از گونه‌های با ارزش و کمیاب جنگل‌های ارسباران است که به‌دلیل خواص دارویی ارزشمند، مورد توجه مردم بومی و همچنین عطاری‌های شهرستان‌های اطراف می‌باشد. لذا  این تحقیق در جنگل ارسباران، حوضه آبخیز مردانقم چای جهت دست‌یابی به فاکتورهای اکولوژیکی مؤثر در استقرار و پراکنش درختچه دارویی گالش انگور صخره زی(Ribes biebersteinii) ، صورت گرفت. برای نیل به این هدف، اقدام به برداشت تعدادی قطعه نمونه برای ثبت پوشش گیاهی در اشکوب‌های مختلف و فاکتورهای محیطی گردید. در این مطالعه خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، از افق معدنی، زیر لایه هوموسی، نمونه‌های خاک برداشت شدند. داده‌های فلورستیکی و محیطی جمع آوری شده با روش آنالیز تطبیقی متعارفی  (Canoncial Correspondence Analysis, CCA)، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج همبستگی بین فاکتورهای رویشگاهی و میزان تغییرات فاکتورهای محیطی نشان داد که درصد تاج پوشش گالش انگور صخره زی با درصد شن موجود در خاک زیر سطحی منطقه رابطه همبستگی مثبت و بالایی دارند. ترجیح پذیری این گونه‌ها نسبت به خاک‌های لومی و خاک‌های با زهکشی مناسب را نیز می‌توان مشاهده کرد. ولی با فاکتورهایی چون اسیدیته و درصد رس خاک زیرسطحی پلات‌ها همبستگی منفی را نشان می‌دهد. کشت و توسعه گونه‌های گیاهی دارویی بومی در منطقه، به‌عنوان محصولات غیرچوبی جنگل، از راهکارهای مورد توجه در کاهش فشار مردم محلی و جنگل‌نشینان به اکوسیستم‌های جنگلی خواهد بود.